همزمان با افزایش تنش‌ها بین ایالات متحده
و جمهوری اسلامی ایران بر سر غنی‌سازی اورانیوم که مذاکرات هسته‌ای را با ابهام روبرو
کرده، «سه منبع ایرانی» روز سه‌شنبه به رویترز گفتند که علی خامنه‌ای در صورت شکست
تلاش‌ها برای توافق، فاقد برنامه جایگزین مشخص است.
به گفته این منابع، با بن‌بست در مذاکرات
به خاطر خطوط قرمز متضاد، جمهوری اسلامی ایران ممکن است به چین و روسیه به عنوان «پلن B» روی آورد، اما با توجه به جنگ تجاری چین با
آمریکا و درگیری روسیه در جنگ اوکراین، این طرحِ پشتیبان تهران سست و غیرقابل اتکاست.
یک مقام ارشد ایرانی گفت: «پلن B ادامه استراتژی پیش از آغاز مذاکرات است. [رژیم] ایران از تشدید تنش‌ها پرهیز خواهد کرد، اما آماده دفاع از خود است. این استراتژی همچنین شامل تقویت روابط با متحدانی مانند روسیه و چین خواهد بود.
علی خامنه‌ای رهبرجمهوری اسلامی روز سه‌شنبه ۳۰ اردیبهشت تأکید آمریکا برای برچیده شدن کامل غنی‌سازی در ایران را «غلط زیادی» خواند و به مقامات آمریکایی هشدار داد «یاوه‌گویی» نکنند.
رویترز می‌نویسد پس از چهار دور مذاکره برای
محدود ساختن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی در ازای رفع تحریم‌ها، همچنان موانع متعددی
باقی مانده‌اند. به گفته دو مقام ایرانی و یک دیپلمات اروپایی، تهران حاضر نیست کل
ذخایر اورانیوم غنی‌شده با غلظت بالا را به خارج ارسال کند و یا درباره برنامه موشکی
خود گفتگو کند.
در ادامه این گزارش آمده، حکومت ایران با
بحران‌های فزاینده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند: کمبود انرژی و آب، سقوط ارزش پول ملی،
تلفات نظامی در میان متحدان منطقه‌ای، و افزایش نگرانی از حمله اسرائیل به تأسیسات
هسته‌ای؛ همه اینها با سیاست‌های سختگیرانه دولت ترامپ تشدید شده‌اند.
منابع آگاه گفتند که با بازگشت سریع ترامپ
به کارزار «فشار حداکثری» از فوریه ۲۰۲۵، از جمله اعمال تحریم‌های شدیدتر و تهدیدات نظامی، رهبران جمهوری اسلامی
ایران «گزینه‌ای بهتر» از دستیابی به توافق جدید برای جلوگیری از فروپاشی اقتصادی که
می‌تواند موجودیت حکومت را تهدید کند، پیدا نکردند.
اعتراضات سراسری علیه فشارهای اجتماعی و اقتصادی
در سال‌های اخیر، که با سرکوب شدید مواجه شدند، آسیب‌پذیری جمهوری اسلامی را در برابر
خشم عمومی نشان داده و منجر به تحریم‌های حقوق بشری نیز توسط غرب شدند
یکی از مقامات گفت: «بدون لغو تحریم‌ها برای فروش آزاد نفت و دسترسی به منابع مالی، اقتصاد ایران قابل احیا نیست.
وندی شرمن معاون پیشین سیاسی وزارت خارجه آمریکا که تیم مذاکره‌کننده توافق ۲۰۱۵ را رهبری می‌کرد، گفت: «قانع‌کردن [جمهوری اسلامی] ایران برای کنار گذاشتن کامل برنامه هسته‌ای و توقف غنی‌سازی، هرچند ایده‌آل است، اما غیرممکن است.
او افزود: «این یعنی طرفین به بن‌بست خواهند رسید و ما با احتمال وقوع جنگ مواجه خواهیم شد، چیزی که به صراحت می‌گویم، ترامپ نیز علاقه‌ای به آن ندارد چون خود را رئیس جمهور طرفدار صلح معرفی کرده است.
حتی اگر اختلافات بر سر غنی‌سازی کاهش یابد،
موضوع لغو تحریم‌ها همچنان به عنوان مشکل باقی می‌ماند. آمریکا خواستار لغو تدریجی
تحریم‌ها است، در حالی که رژیم ایران خواستار لغو کامل و فوری همه آنهاست.
ده‌ها نهاد اقتصادی کلیدی در ایران، از جمله
بانک مرکزی و شرکت ملی نفت، از سال ۲۰۱۸ به‌د لیل «حمایت از تروریسم یا گسترش تسلیحات»
تحت تحریم قرار گرفته‌اند.
وندی شرمن در پاسخ به اینکه جمهوری اسلامی
ایران در صورت شکست مذاکرات چه خواهد کرد، گفت: «ایران احتمالاً به دور زدن تحریم‌ها
و فروش نفت ادامه خواهد داد، عمدتاً به چین و شاید هند و دیگر کشورها.»
چین خریدار اصلی نفت ایران با وجود تحریم‌ها،
مانع فروپاشی کامل اقتصاد این کشور شده، اما فشارهای فزاینده ترامپ بر شرکت‌های چینی
و نفتکش‌ها، این صادرات را نیز تهدید می‌کند.
تحلیلگران هشدار می‌دهند که حمایت چین و روسیه
نیز محدودیت دارد. چین برای نفت ایران تخفیف‌های زیادی می‌طلبد و ممکن است با کاهش
تقاضای جهانی، قیمت‌ها را بیشتر کاهش دهد.
رویترز در پایان این گزارش نوشته است، اگر مذاکرات شکست بخورد– سناریویی که هر دو طرف در تلاشند از آن پرهیز کنند– نه پکن و نه مسکو نمی‌توانند [رژیم] ایران را از تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا محافظت کنند.
فرانسه، بریتانیا و آلمان، هرچند مستقیماً
در مذاکرات آمریکا و ایران حضور ندارند اما هشدار داده‌اند که در صورت عدم توافق، تحریم‌های
سازمان ملل را دوباره اعمال خواهند کرد
طبق قطعنامه سازمان ملل درباره توافق هسته‌ای
۲۰۱۵، این سه کشور (موسوم به E3) تا ۱۸ اکتبر فرصت دارند مکانیسم ماشه که «بازگشت
فوری تحریم‌ها» (snapback) را به
دنبال دارد فعال کنند.
بر اساس اظهارات دیپلمات‌ها و سندی که رویترز
مشاهده کرده، کشورهای اروپایی ممکن است در صورت عدم دستیابی به توافق ملموس تا آن زمان،
این اقدام را تا ماه اوت انجام دهند.
دیپلمات‌ها هشدار می‌دهند که اگر قرار باشد
توافقی حاصل شود، در بهترین حالت یک چارچوب سیاسی اولیه مانند سال ۲۰۱۵ خواهد بود که در آن، هر دو طرف برخی امتیازات فوری بدهند تا فرصت برای
مذاکرات مفصل‌تر فراهم شود.
یک مقام ارشد اروپایی گفت: «هیچ دلیلی وجود
ندارد که فکر کنیم رسیدن به توافق کمتر از ۱۸ ماه زمان خواهد برد، مخصوصاً وقتی که شرایط
و موقعیت ژئوپولیتیک اکنون پیچیده‌تر از آن زمان است.»
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر