مزارع خشکیده؛ سهم کشاورزان اصفهان از بی‌کفایتی جمهوری اسلامی

بحران کم‌آبی و خشکسالی همچنان دامان کشاورزان شرق استان اصفهان را گرفته و مزارع بسیاری از آنها خشک شده است. کشاورزان می‌گویند به علت کم‌آبی در زمین‌هایی که هنوز در آنها کشت می‌شود، محصول به حدی کاهش یافته که درآمد حاصل از آن حتی هزینه‌ها را پوشش نمی‌دهد.

یگ کشاورز گندمکار در شرق اصفهان به خبرگزاری «مهر» گفته «پنج ماه آب به این گندم‌ها نرسید. وقتی هم آب را از فروردین رها کردند، فقط برای هشت تا ۱۰ روز بود، آنهم با فاصله‌های شش هفت روزه. این آب اصلاً کافی نبود که گندم را سیراب کند و محصول بدهد، گندم‌ها به قدری ضعیف شدند که گوسفندان در آنها چریدند.

رسول طباطبایی کشاورز دیگری در شرق اصفهان است که توضیح داده: «امسال شاید ۷۰ درصد گندم منطقه از بین رفت. هر جریب زمین که باید ۷۰۰ کیلو گندم بدهد، حالا ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلو محصول دارد. اینهم از زمین‌هاییست که مالکان آنها چاه داشتند دو نوبت آب چاه به گندم‌ها دادند اما کشت گندم آنها هم خسارت دید.

این کشاورز افزوده: «درآمد هر جریب زمین (معادل هزار متر زمین) برای کشاورز اگر ۷۰۰ کیلو گندم می‌داد حدود ۱۵ میلیون تومان می‌شد اما حالا با ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلو محصول حدود چهار میلیون تومان می‌شود در حالی که هزینه کاشت، مزد کارگر، کود، سم و تراکتور در هر جریب دستکم سه تا ۳/۵ میلیون تومان شده، برای کشاورز چیزی نمی‌ماند!

کشاورزان این منطقه به زیر فقر رانده شده‌اند و به گفته رسول طباطبایی حتی دیگر نمی‌توانند خرید نسیه کنند: «مغازه‌دارها دیگر به ما جنس قرض نمی‌دهند، چون گندمی نداریم و جیب‌مان خالی است. کشاورزی امسال نابود شد. خیلی از کشاورزها حتی نمی‌توانند نان شب خود را تأمین کنند.

دولت نه تنها وعده رهاسازی آب و ارائه حقابه کشاورزان را سال‌هاست نادیده گرفته و عملی نکرده بلکه حتی حمایت بیمه‌ای از کشاورزان نیز ناکارآمد است. به گفته رسول طباطبایی بیمه کشاورزی برای ۱۰ جریب زمین تنها ۲ میلیون تومان خسارت تعیین کرده در حالی که هزینه کاشت در هر جریب سه تا ۳/۵ میلیون تومان است!

وضعیت کشاورزی در شرق استان اصفهان آنقدر بحرانی است که حتی نمی‌توان خسارت کشاورزان را برآورد کرد. موضوعی که از سوی پیمان فیروزنیا مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی اصفهان در گفتگو با خبرگزاری «مهر» مورد اشاره قرار گرفته است: «تخمین دقیق سطح زیر کشت آسیب‌دیده دشوار است اما پارسال تولید گندم استان ۳۱۲ هزار تن و جو ۲۰۰ هزار تن بود که امسال با کاهش کشت جو و خسارت گندم در شرق اصفهان بی تردید این ارقام به شدت افت خواهد کرد.

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی اصفهان افزوده: «کاهش شدید بارندگی در شرق اصفهان نسبت به سال‌های گذشته، به‌ ویژه نبود بارندگی مؤثر حداکثر ۱۰ میلی‌متر، تأثیر منفی بر کشت گندم و جو گذاشته است. برخلاف سال‌های قبل که بارندگی‌های اواخر زمستان و اوایل بهار نیاز آبی کشت‌ها را تا حدی تأمین می‌کرد، امسال این شرایط وجود نداشت. همچنین رهاسازی آب با تأخیر و نوساناتی همراه بود و در مناطق انتهایی مانند هرند و ورزنه، آب به‌موقع نرسید یا برای نجات کشت‌ها کافی نبود. این موضوع باعث خسارت کامل به بخشی از مزارع و کاهش تولید در کل حوضه زاینده‌رود، به‌ ویژه در شرق اصفهان، شده است. شدت خسارت از غرب (فلاورجان) به شرق (هرند و ورزنه) افزایش یافته است. با این‌ حال، ارائه آمار دقیق میزان خسارت و کاهش تولید در حال حاضر امکان‌پذیر نیست.

روزنامه «اعتماد» نیز در گزارشی وضعیت کشاورزان در استان اصفهان را روایت کرده و از کشاورزان روستای ورزنه نوشته است: « ته جاده، می‌رسید به تالاب «گاوخونی». تالاب خشکیده، جنازه بی‌مزار بود که نفرین به اطراف می‌فرستاد. مردم «وَرزَنه» می‌گفتند از وقتی تالاب مُرد، کبوترخان‌ها هم خالی شدند. تالاب، قشلاق پرندگان مهاجر بود؛ مهاجرانی از دوردست‌های سردسیر که حالا آواره شده‌اند. مردم می‌گفتند ساکنان کبوترخان‌ها برای «ورزنه» برکت می‌آوردند و حالا برکت از شهر رفته و جا به شوربختی داده؛ و چه شوربختی بیشتر از اینکه ۴۰ هکتار زمینت، جلوی چشمت، متر به متر از تشنگی ترک بخورد؟ مردم «ورزنه» عزادار مرگ زمین‌هایشان بودند؛ و هستند.»

در این گزارش به اعتراضات اخیر کشاورزان که از آخرین روزهای اسفندماه ۱۴۰۳ تا نخستین روزهای فروردین امسال ادامه داشت اشاره شده است.

کشاورزان به روزنامه «اعتماد» گفته‌اند: «ما چیزی غیر از حق آب نخواستیم. ما حق‌ آبی رو خواستیم که بابتش پول دادیم و بابتش سند داریم و مدرک داریم که این آب، حق ما و حق این گندم و حق این زمین کشاورزیه… گندم آب میخواد. هر نوبت کشت ۵ بار در سال آب میخواد. این آب باید سروقت و کافی باشه. آب باید از اواخر اسفند تا نیمه خرداد به گندمزار برسه تا این محصول خوشه ببنده. در این ۲۰ سال آنقدر کم و انقدر دیر، آب به زمین‌مون رسیده که ۷۰ درصد مزارع‌مون سوخته و ۹۰ درصد محصولمون نابود شده و زمین کشاورزیمون کویر و بیابون شده است.

کشاورزان افزوده‌اند: «چرا حق‌مون رو باید به زور و با تحصن کنار جاده بگیریم؟ ما تومار حقابه داریم. ۷۴ درصد از کل آورد سد زاینده‌رود، حق ماست ولی ۲۰ ساله که کمتر از ۳۰ درصد حق‌مون رو به ما میدن و این حق رو هم بعد از تحصن و با درگیری و دعوا می‌گیریم. چرا به خاطر یک قطره آب باید تحصن کنیم؟… یه روزی ۱۵ تا کارگر برای ما کار میکردن ولی الان زن و بچه‌مون باید برن به شهر برای کارگری توی کارخونه‌ها، چون دیگه با گندمکاری و کشاورزی خرج زندگی‌مون در نمیاد. بیکار و دربدر شدیم.

حمیدرضا محسن‌پور یکی از اعضای صنف کشاورزی شهر هرند در استان اصفهان است و به روزنامه «اعتماد» گفته: «مردم فکر نمیکردن انتقال آب به یزد به چنین وضعی برسه. اواخر دهه ۱۳۷۰، زمین کشاورزی روستا‌های جاده شرقی با قیمت گرون خرید و فروش می‌شد، چون آب به حدی زیاد بود که در بعضی روستاها، آب از زمین بالا می‌زد و کشت بهاره با مشکل مواجه می‌شد. از اوایل دهه ۱۳۸۰، خشکسالی به اصفهان رسید. وقتی مادی‌ها و حتی چاه‌های آب شرب روستا‌ها هم خشکید، اعتراضات آب شروع شد.

حمیدرضا محسن‌پور افزوده: «سال ۱۳۸۹ برای اولین بار دولت به کشتزار‌های جاده شرق آب نداد. مردم تلاش میکردن صبور باشن ولی وضع کشت، سال به سال بدتر می‌شد. موعد کشت گندم و غلات، اوایل پاییزه و اگر آب به کشتزار نرسه، محصول خراب میشه. پاییز و زمستون ۱۳۹۱ برای دومین بار سهم آب کشتزار‌ها قطع شد. اینبار، مردم معترض از شهر ورزنه و اژیه و شاتور به جاده‌ها ریختن و برای اولین بار، به نشونه اعتراض، تراکتورهاشون رو به جاده‌ها آوردن و جاده رو بستن و جلوی سازمان آب و استانداری و فرمانداری تجمع کردن. اون سال، نیروی یگان ویژه مداخله کرد، مردم، اتوبوس یگان ویژه رو آتیش زدن، پلیس با مردم درگیر شد، با تفنگ ساچمه‌ای به مردم شلیک کرد، گاز اشک‌آور به سمت مردم پرت کرد، به مردم توهین کرد. اون سال، خیلی از کشاورزای معترض زخمی شدن و چند نفر هم کور شدن. مردم فقیر و زحمتکشی که نون از دسترنج خودشون می‌خوردن، باورشون نمی‌شد که به خاطر مطالبه حق قانونی شون، کتک بخورن و فحش بشنون اونم از پلیس که باید حامی مردم باشه.

سرکوب کشاورزان در اعتراضات همه سال‌های گذشته از جمله امسال نیز تکرار شد. دهم فروردین امسال و در جریان تجمعات اعتراضی کشاورزان، مأموران حکومتی در روستای اسلام‌آباد شاتور در ۷۰ کیلومتری شرق شهر اصفهان به کشاورزان معترض حمله کردند. مأموران با باتوم به سوی کشاورزان معترض حمله کردند و به سوی آنها گاز اشک‌آور شلیک کردند.

یکی دیگر از کانون‌های اعتراضات کشاورزان در روستای جوزدان در ۸ کیلومتری جنوب شرقی نجف آباد در غرب شهر اصفهان بود.

منابع محلی گزارش داده‌اند که کشاورزان زیادی نیز از سوی نیروی انتظامی و نهادهای امنیتی به صورت حضوری و تلفنی تهدید شده‌اند که به اعتراضات و تجمعات خود پایان دهند.