هشدارها به نظام درباره پیامدهای فعال شدن مکانیسم ماشه؛ «اگر تسلیم شویم، سقوط حتمی است»

شورای امنیت سازمان ملل جمعه ۲۸ شهریورماه ۱۴۰۴ با قطعنامه‌ای که هدفش جلوگیری از بازگرداندن تحریم‌های سنگین اقتصادی علیه جمهوری اسلامی بود مخالفت کرد. این یعنی بازگشت شش قطعنامه سازمان ملل و ضربه سخت به جمهوری اسلامی و اقتصاد ایران.

از یکسو تحلیلگران و کارشناسان می‌گویند فعال‌ ساختن مکانیسم ماشه، اقتصاد بحران‌زده ایران را وخیم‌تر می‌کند؛ از سوی دیگر اما شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی از جمله حسینعلی حاجی‌ دلیگانی عضو «کمیسیون اصل ۹۰» ادعا می‌کنند «شرایط عادی کشور حفظ خواهد شد.» آنهم در حالی که شرایط ایران سال‌هاست که عادی نیست!

فعال شدن مکانیسم ماشه شکست بزرگی برای مسعود پزشکیان و دولت او به شمار می‌رود. از شعارهای او در دوران انتخابات این بود که: «من آمده‌ام تا مردم را از تنگنای تحریم‌ها بِرهانم.» او همچنین در یک سخنرانی دیگر گفته بود: «آمده‌ام تا سایه جنگ و تحریم را از ایران بردارم» اما هم جنگ و هم تحریم آمد

عباس گودرزی سخنگوی هیئت رئیسه ادعا کرده که «مجلس هرگز در برابر چنین اقدامی سکوت نخواهد کرد و تصمیمی قاطع و متناسب در دستور کار قرار می‌دهد.» او می‌گوید معنای فعال شدن مکانیسم ماشه چیزی جز همسویی اروپا با اسرائیل نیست.

فداحسین مالکی عضو کمیسیون «امنیت ملی» مجلس اسلامی می‌گوید: «ایران برای خروج از NPT آماده است.» او توضیح داد: «این اقدام صرفاً یک حرکت سیاسی از سوی اروپایی‌ها بود؛ به‌ ویژه پس از آنکه اسرائیل و آمریکا در حمله به ایران به نتیجه نرسیدند، چنین اقدامی صورت گرفت.

حسین شریعتمداری نماینده علی خامنه‌ای در روزنامه کیهان چاپ تهران نوشت: «کسانی که می‌گویند اگر از ان‌پی‌تی خارج شویم، زمینه حمله فراهم خواهد شد، باید به این سوال پاسخ بدهند که مگر با وجود حضورمان در ان‌پی‌تی به تاسیسات هسته‌ای حمله نکردند؟ پس چرا هنوز هم این پا و آن پا می‌کنید؟»

محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره فعال‌ شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت گفت این موضوع تنها به حوزه فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی مربوط است و ارتباطی با تجارت، فروش نفت و کالاهای اساسی ندارد.

این ادعا درست زیرا براساس «قطعنامه ۱۸۰۳» (سال ۲۰۰۸) همه دولت‌ها موظف شدند محموله‌های ایران را در فرودگاه‌ها و بنادر خود بازرسی کنند، به ویژه اگر هواپیما یا کشتی متعلق به «ایران‌ایر کارگو» یا «کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران» باشد و دلایل معقولی برای ظن به حمل اقلام ممنوعه وجود داشته باشد.

بازرسی سختگیرانه، بازگشت تحریم‌های تجاری

دو سال بعد، قطعنامه ۱۹۲۹ این اختیارات را گسترش داد. بر اساس بندهای ۱۴ و ۱۵ این قطعنامه، دولت‌ها اجازه یافتند همه محموله‌های به مقصد یا مبدا ایران را نه تنها در خاک خود بلکه حتی در آب‌های آزاد- با رضایت کشور صاحب پرچم- بازرسی کنند. بند ۱۶ اختیار توقیف و حتی انهدام یا بی‌اثر کردن اقلام ممنوعه کشف‌شده را داد و همکاری سایر کشورها را در این روند الزامی دانست.

بند ۱۸ ارائه خدمات سوخت‌رسانی و تدارکات به کشتی‌های ایرانی مظنون را ممنوع کرد، مگر برای مقاصد بشردوستانه یا تا زمان بازرسی و توقیف محموله. این مجموعه مقررات، رژیمی سختگیرانه برای کنترل حمل‌ و نقل دریایی و هوایی ایران ایجاد کرد که با فعال شدن مکانیسم ماشه، از نظر حقوقی، به همان شکل بازخواهد گشت.

در نمونه‌ای دیگر در «قطعنامه ۱۷۴۷» محدودیت‌هایی بر ارائه کمک‌های بلاعوض، وام‌ها و اعتبارات جدید به دولت ایران پیش‌بینی شد.

«قطعنامه ۱۸۰۳» محدودیت‌های مالی را گسترش داد. در بند ۹ دولت‌ها به «هوشیاری ویژه» در اعطای حمایت‌های مالی عمومی برای تجارت با ایران، از جمله اعتبارات و بیمه‌های صادراتی، فرا خوانده شدند تا این منابع به فعالیت‌های هسته‌ای حساس یا توسعه وسایل حمل سلاح هسته‌ای منجر نشود.

بند ۱۰ این قطعنامه نیز بر لزوم نظارت بر تعامل موسسات مالی با بانک‌های ایرانی، به ویژه بانک ملی و بانک صادرات و شعب یا شرکت‌های وابسته به آنها تاکید کرده است. هدف این بود که شبکه بانکی ایران نتواند از حمایت‌های مالی بین‌المللی برای پیشبرد فعالیت‌های هسته‌ای یا موشکی استفاده کند.

تسلیم شویم سقوط حتمی است

قرار است از روز شنبه پنجم‌ مهرماه، قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی فعال شوند.

نماینده فرانسه در شورای امنیت درنشست شورای امنیت اعلام کرده بود که یک هفته برای همکاری ایران تا روز رسمی جریان یافتن بازگشت تحریم‌ها باقیست. برخی نمایندگان هشدار دادند این زمان برای به زانو درآوردن حکومت است.

مالک شریعتی از نمایندگان ولایتمدار مجلس شورای اسلامی در «ایکس» نوشت: «یک هفته پرفشار در انتظار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. اگر درست تصمیم بگیریم، از گردنه‌ای سخت عبور می‌کنیم و اگر تحت فشار تسلیم شویم، سقوط قطعی است.»

مقامات جمهوری اسلامی بازگشت تحریم‌های سازمان ملل را از چشم دولت دونالد ترامپ می‌بینند.

پیشتر مهدی مطهرنیا استاد بازنشسته دانشگاه گفته بود ترامپ و اسرائیل جمهوری اسلامی را وارد یک «جنگ مینیاتوری» برای زدن قدرت نظامی از طریق ضربات اقتصادی کردند که در نهایت به «فلج اقتصادی» می‌انجامد. او توضیح داده بود در خواب خطرناک ترامپ جنگ مینیاتوری بر فلج اقتصادی سوار می‌شود و به گسترش اعتراضات و تشکیل دولت انتقالی می‌انجامد.