کمبود و گرانی دارو و هزینه سرسام‌آور درمان همچنان ادامه دارد

کمبود و گرانی دارو  یکی از مهم‌ترین مشکلات شهروندان در ایران است. جدا از بیمارانی که به علت ناتوانی مالی روند درمان را متوقف می‌کنند، بخشی از شهروندان که توان مالی پرداخت هزینه‌های سرسام‌آور داروها را دارند، به علت نایاب و کمیاب بودن اقلام مختلف دارویی با اختلال در روند درمان روبرو هستند.

وبسایت «تجارت نیوز» در گزارشی با اشاره به بحران کمبود و گرانی دارو نوشته افزایش قیمت‌ها و سهم بیش از ۶۰ درصدی بیماران از هزینه‌های دارو، بار مالی سنگینی را بر دوش خانواده‌ها تحمیل کرده است. این وضعیت نه تنها دسترسی عادلانه به خدمات درمانی را تهدید می‌کند بلکه نشان‌دهنده کاستی‌های جدی در سیاست‌گذاری و مدیریت منابع دارویی کشور است.

این گزارش افزوده کافی است مسئولان سلامت کشور سری به داروخانه‌هایی مانند «۱۳ آبان»، «هلال‌ احمر» و… بزنند تا با تعداد بسیاری از مراجعانی که به دلیل نداشتن پول کافی برای تأمین دارو قید خرید دارو و البته ادامه درمان را می‌زنند، مواجه شوند.

تجارت نیوز تأکید کرده که بر اساس قانون قرار بود سهم افراد بیمه شده از پرداخت هزینه‌‌ها بین ۲۰ تا ۳۰ درصد باشد اما امروز دقیقا ۶۳ درصد از هزینه‌های درمانی و دارویی برعهده بیمار است و تنها کمی بیش از ۳۰ درصد این هزینه‌‌ها را بیمه باید پرداخت کند. بیمه‌هایی که عمدتا در پرداخت همین سهم اندک به داروخانه‌ها، بیمارستان‌‌ها و… ناتوان هستند و اختلالات گسترده‌ای در حوزه سلامت ایجاد کرده‌اند.

از سال گذشته ارائه ارز ترجیحی یا همان ارز با نرخ دولتی برای واردات بسیاری از اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی متوقف شد. این موضوع سبب افزایش قیمت ۲۰۰ تا ۶۰۰ درصدی در حدود ۹۰۰ قلم دارو و تجهیزات پزشکی شد.

از سوی دیگر داروها و مواد اولیه‌ای که همچنان مشمول ارز ترجیحی هستند نیز بطور منظم و به اندازه کافی وارد نمی‌شوند و بانک مرکزی ارز مورد نیاز واردکنندگان را بر اساس تعهدات تخصیص نمی‌دهد.

این در حالیست که بیش از ۷۰ درصد مواد اولیه دارویی از خارج وارد می‌شود. تخصیص با تأخیر و ناکافی ارز سبب شده نه تنها داروهای خارجی و وارداتی در بازار با کمبود روبرو باشند بلکه داروهای ساخت داخل نیز با اختلال در تولید و توزیع روبرو شوند.

مهرداد سیفی از تولیدکنندگان دارو در همین رابطه به وبسایت «تجارت نیوز» گفته «مشکل اصلی ما عدم تخصیص به‌موقع ارز و بوروکراسی پیچیده اداری است. وقتی نتوانیم مواد اولیه را به‌موقع وارد کنیم، خطوط تولید متوقف می‌شوند و این یعنی کمبود دارو در بازار. متأسفانه سازمان‌های ذی‌ربط توجه کافی به این بحران ندارند و هشدارهای ما نادیده گرفته می‌شود.

مهرداد سیفی تأکید کرده «این مسایل باعث شده تا بسیاری از شرکت‌های کوچک تولیدکننده که زمانی سهم به‌سزایی در تولید دارویی کشور داشتند یا خط تولید خود را متوقف کنند و یا با حداقل توان به کار ادامه دهند. اینکه فکر کنیم تولید دارو در داخل کشور همه مشکلات را حل می‌کند کاملا اشتباه است.

بسیاری از بیماران معتقدند داروهای ساخت داخل کیفیت نمونه‌های خارجی را ندارند اما آنها ناچار هستند در نبود داروهای خارجی، از داروهای ساخت داخل استفاده کنند. مهرداد سیفی کیفیت پایین داروهای ساخت داخل نسبت به نمونه‌های خارجی را تأیید کرده و علت آن را «فشار اقتصادی بر تولیدکنندگان» دانسته و گفته «وقتی تولیدکننده مجبور به رعایت قیمت‌های دستوری برای فروش محصولات دارویی خود می‌شود در حالی که هزینه تولید خیلی بیشتر از قیمتی است که برای فروش تعیین می‌شود چاره‌ای جز این ندارد که برای فعال نگه داشتن چرخه تولید از موادی با کیفیت پایین‌تر استفاده کند.

پرویز عطایی، متخصص بیماری‌های عفونی نیز به «تجارت نیوز» گفته «مسئله کیفیت پایین داروهای تولید داخل هر روز بیشتر از قبل چرخه درمان را با مشکل مواجه می‌کند. درواقع وقتی بیماران از داروهای بی‌کیفیت استفاده می‌کنند روند درمان طولانی می‌شود و به این ترتیب هزینه‌‌ها نیز بالا می‌رود.

به گفته این پزشک متخصص «پایین بودن کیفیت داروهای داخلی سال‌هاست که با انکار مسئولان حوزه سلامت همراه است اما بسیاری از همکاران من برای اینکه به جوابی قانع کننده در این باره برسند با هزینه شخصی برخی از داروها را برای سنجش کیفیت درمانی آنها مورد آزمایش قرار داده و متاسفانه نتایج بسیار ناامیدکننده بوده است.

این متخصص بیماری‌های عفونی افزوده که «در بسیاری موارد حتی ارائه مدرک برای پایین بودن کیفیت داروها هم نادیده گرفته می‌شود. از یک طرف تولید داخلی کیفیت لازم را ندارد و از سوی دیگر بسیاری از داروها به واسطه همین تولید داخل نمونه خارجی‌شان وارد نمی‌شود و این مساله تنها به ضرر بیماران تمام می‌شود؛ ضمن اینکه هزینه‌های درمانی آنها را بالا می‌برد ممکن است به قیمت جانشان تمام شود.

روزنامه «تعادل» نیز در گزارشی میدانی به کمبود و گرانی پرداخته و نوشته کمبود دارو در داروخانه‌ها و گرانی سرسام‌آور آن، بیماران و خانواده‌هایشان را در شرایطی دشوار قرار داده است؛ به‌ گونه‌ای که بسیاری از بیماران ناچارند برای یافتن داروی مورد نیازشان ساعت‌ها در صف داروخانه‌ها بایستند یا با قیمت‌های چند برابر از بازار آزاد تهیه کنند.

این گزارش به نقل از یک جوان مبتلا به ام‌اس آمده «داروهای‌ام‌اس بسیار گران است. قبلاً بیمه‌ها کمک بیشتری می‌کردند، اما حالا سهم پرداختی بیمار خیلی بیشتر شده است. خیلی از دوستان من درمان را ر‌ها کرده‌اند، چون دیگر توان مالی ندارند. دارو برای ما مثل آب و هواست، بدون آن زندگی سخت و غیرممکن می‌شود.

این بیمار مبتلا به ام‌اس گفته «وقتی به قیمت دارو اعتراض می‌کنیم می‌گویند داروی ایرانی مصرف کن اما تأثیر داروی ایرانی اصلاً خوب نیست بعضی وقت‌ها انگار اصلاً دارو مصرف نکرده‌ایم و توانایی کار و فعالیت را از دست می‌دهیم. در حالی که اکثر افراد همسن و سال من که به این بیماری مبتلا هستند مجبورند کار کنند تا بتوانند هزینه درمانشان را پرداخت کنند.

یک کارگر که همسرش به سرطان خون مبتلاست هم به روزنامه «تعادل» گفته «با ترس و لرز وارد داروخانه می‌شوم، چون نمی‌دانم دارو هست یا نه و اگر باشد، قیمت آن چقدر افزایش یافته. بار‌ها مجبور شده‌ام وام بگیرم یا از دوستان پول قرض کنم تا فقط دارو تهیه کنم. بدترین بخش ماجرا این است که بعضی دارو‌ها اصلاً پیدا نمی‌شود.

این شهروند گفته: «من یک کارگر هستم و نهایت دریافتی‌ام به ۱۵ میلیون تومان نمی‌رسد، اما دارو‌های شیمی‌درمانی همسرم نزدیک ۱۰ میلیون تومان می‌شود و سهمی که بیمه پرداخت می‌کند بسیار ناچیز است. به همین خاطر مجبور شدم به دکتر بگویم بجای ماهی دو بار شیمی‌درمانی ماهی یکبار برای همسرم بنویسد، چون واقعاً تأمین هزینه درمان برایم غیرممکن است.»