تشدید اختلال اینترنت به علت قطع برق و فرسودگی باتری دکل‌های مخابراتی

قطع پی‌ در پی برق در کنار فرسودگی باتری دکل‌های مخابراتی در ایران استفاده از خدمات موبایل و اینترنت را با اختلال جدی روبرو کرده است. از سوی دیگر شهرداری تهران اقدام به جمع‌آوری شماری از دکل‌های مخابراتی کرده که این موارد در کنار ایجاد محدودیت عمدی در اینترنت از سوی جمهوری اسلامی، اختلال در ارتباط شهروندان و استفاده از اینترنت را تشدید کرده است.

در ماه‌های گذشته گزارش‌های زیادی از اختلال گسترده در شبکه تلفن همراه و اینترنت در ایران منتشر شده است. بخشی از این اختلال مربوط به اقدامات محدودکننده جمهوری اسلامی پس از جنگ ۱۲ روزه با اسراییل است اما بخشی دیگر از این اختلال به دلیل قطع مکرر برق و ناتوانی باتری‌های فرسوده دکل‌های مخابراتی در حفظ ارتباطات شبکه در زمان قطع برق است.

خبرگزاری «ایسنا» روز چهارشنبه ۲۹ امرداد به نقل از کارشناسان مخابراتی گزارش داد که شبکه تلفن همراه ایران این روزها با بحرانی روبرو است که ریشه آن از یکسو در کمبود برق و از سوی دیگر در سوء مدیریت نگهداری از باتری‌های پشتیبان دکل‌های بی‌تی‌اس (ایستگاه پایه فرستنده/گیرنده) است.

این باتری‌ها هنگام قطع برق، اتصال شبکه را حفظ می‌کنند اما شمار زیادی از باتری‌های دکل‌های مخابراتی در ایران عمرشان به پایان رسیده و فرسوده‌ هستند. فرسودگی باتری‌ها سبب می‌شود تنها دقایقی پس از آغاز قطع برق، دکل‌ها از مدار خارج شوند.

بر اساس گزارش «ایسنا» عدم استفاده از باتری‌های جدید با تکنولوژی‌ به‌روزتر در دکل‌ها است. با توجه به شرایط تحریم‌ها و هزینه بالای تهیه این باتری‌ها، شرکت‌های ایرانی توانایی انجام چنین هزینه زیادی را ندارند و ناچارند این باتری‌ها را به صورت دوره‌ای و با دفعات زیاد تعمیر کنند که خود این موضوع از عوامل اصلی پایین آمدن کیفیت ارائه خدمات در این بخش است.

این گزارش افزوده موضوع مهم دیگری که باعث خرابی باتری‌ها می‌شود، بالا بودن تعداد دفعات شارژ شدن آن‌ها هستند. در تمامی تجهیزات الکترونیکی که از باتری استفاده می‌کنند، یک بازه تکرار برای عمل شارژ شدن باتری‌های این تجهیرات، توسط شرکت‌های تولید کننده در نظر گرفته می‌شود. حال وقتی باتری BTSها به جای مواقع ضروری به دلیل قطعی مکرر برق به دفعات زیادی وارد مدار شوند، شارژ آن‌ها زودتر خالی می‌شود و طبیعتا باید دفعات بیشتری شارژ شوند که همین موضوع باعث خرابی زودتر و فرسودگی بیشتر آن‌ها می‌شود.

خبرگزاری «ایسنا» نوشته در نتیجه قطع مکرر برق و خارج شدن دکل‌های مخابراتی از مدار، کاربران در بسیاری از مناطق کشور با نداشتن سیگنال و کاهش شدید سرعت اینترنت مواجه شده‌اند.

ستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز به مشکلات ایجاد شده در شبکه ارتباطی کشور به علت قطع برق و ناتوانی باتری‌های دکل‌های مخابراتی در تأمین برق اشاره و تأکید کرده بود که «باتری‌ها برای جبران ناترازی برق نیستند و فقط می‌توانند قطعی‌های پیش‌بینی نشده را مدیریت کنند و استاندارد جهانی هم در حد نیم ساعت است. فرض کنید حدود دو ساعت قطع برق وجود دارد، در این فرایند به صورت سلسله‌وار دکل‌ها و باتری‌ها دچار اختلال جدی خواهند شد و حتما بر کیفیت ارتباطات تاثیر می‌گذارد.»

کیوان نقره‌کار کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات پیشتر توضیح داده بود که «سال‌هاست به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانیم تجهیزات اصلی را تهیه کنیم و مجبوریم نسخه پایین‌تر را تهیه یا مجبور هستیم به صورت مداوم آن‌ها را تعمیر کنیم. این شرایط باعث می‌شود که تجهیزات مورد نیاز از رده خارج و با اختلال مواجه شوند. بنابراین اگر ما نیاز به تجهیزات مورد نیاز داریم بهتر است از شرکت‌هایی که صاحبان صنایع هستند تهیه کنیم.

این کارشناس حوزه ارتباطات تأکید کرده که «اینترنت فقط موضوع فضای مجازی نیست بلکه بسیاری از زیرساخت‌های اقتصادی، فرهنگی، سلامت و بسیاری از حوزه‌های دیگر به اینترنت وابسته است و می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری را به وجود بیاورد.»

از سوی دیگر روزنامه «دنیای اقتصاد» روز چهارشنبه ۲۹ امرداد ۱۴۰۴ در گزارشی به جمع‌آوری تعدادی از دکل‌های مخابراتی از سوی شهرداری تهران خبر داده و به علت مضاعفی برای ایجاد اختلال در ارتباطات تلفن‌های همراه و اینترنت تبدیل شده است.

«دنیای اقتصاد» نوشته ماجرا از آنجا آغاز شد که ۲۱ مرداد ماه رسانه‌ها گزارش دادند که شهرداری تهران اقدام به جمع‌آوری چند دکل مخابراتی کرده است. خبرها حاکی از آن بود که این عملیات در حالی انجام شده است که بسیاری از این دکل‌ها دارای مجوز بودند، اما محل نصب آنها با ضوابط شهرسازی تناسب نداشت

مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران هم موضوع مجوز را در اینباره مطرح کرده و با تاکید بر رعایت ضوابط قانونی گفته است که اپراتورها باید هم مجوز نصب دریافت می‌کردند و هم عوارض می‌پرداختند و هر دکلی که بدون اجازه نصب شده باشد باید جمع‌آوری شود. او همچنین از شرکت ارتباطات مشترک شهر گلایه کرده که در این زمینه اقدام موثری انجام نداده است.

ستار هاشمی وزیر ارتباطات نیز به بدهی اپراتورها به شهرداری اشاره کرده و گفته است که آنها موظف هستند بدهی خود را در زمینه تجهیزات مخابراتی تسویه کنند و دکل‌هایی که از نظر مقاومت سازه و سازگاری با مبلمان شهری مشکل دارند، تعویض شوند.

آرین اقبال، کارشناس شبکه به «دنیای اقتصاد» گفته «لایه دسترسی اینترنت موبایل که از طریق دکل‌ها تامین می‌شود به دلیل عواملی نظیر معماری شهری نامناسب، جانمایی غلط و طراحی شبکه ضعیف پوشش‌دهی ایده‌آلی ندارد. این امر منجر به آنتن‌دهی ضعیف یا ناقص در بسیاری از مناطق حتی در قلب تهران شده است. علاوه بر این برخی دکل‌ها به دلیل عدم تناسب تعداد یا جانمایی بسیار شلوغ هستند و نمی‌توانند ظرفیت لازم را ارائه دهند.

او تأکید کرده «نتیجه این مشکلات سرعت پایین اینترنت است؛ بطوری که اغلب کاربران با وجود آنتن‌دهی مناسب، اینترنت ضعیفی دارند یا نمی‌توانند به سرعت‌های بالا مانند ۴G دست یابند.

این کارشناس شبکه افزوده که ریشه این مشکلات به عوامل متعددی بازمی‌گردد. تحریم‌ها مانع توسعه زیرساخت‌ها شده‌اند و عدم توسعه شبکه توسط اپراتورها نیز قابل قبول نیست. با وجود افزایش قیمت‌ها در دوره‌های مختلف توسعه چشم‌گیری در شبکه دیده نشده است و مشخص نیست که مبالغ دریافتی صرف چه اموری شده‌اند.

جدا از مشکلاتی که کیفیت پایین باتری‌های دکل‌های مخابراتی در زمان قطع برق، و یا جمع‌آوری شماری از دکل‌های مخابراتی شهر تهران برای کاربران موبایل و اینترنت ایجاد کرده، جمهوری اسلامی نیز به صورت عمدی کیفیت خطوط موبایل و اینترنت شهروندان را با اختلال روبرو می‌کند.

بارها در مقاطعی از جمله اعتراضات سراسری شهروندان، و یا جنگ ۱۲ روزه با اسراییل اینترنت قطع و حتی  تلفن‌های همراه نیز از مدار خارج شدند. همچنین سالهاست که اینترنت در ایران با سانسور و محدودیت و فیلترینگ گسترده روبروست بطوری که محدودسازی اینترنت به یکی از ابزارهای سرکوب شهروندان از سوی جمهوری اسلامی تبدیل شده است

کاهش سرعت اینترنت همچنان در دوره آتش‌بس نیز ادامه دارد بطوری که آخرین گزارش «اسپیدتست» از وضعیت اینترنت جهان در ژوئیه ۲۰۲۵ نشان می‌دهد سرعت اینترنت سیار در کشور کاهش پیدا کرده است.

بر اساس این گزارش سرعت اینترنت موبایل اما از ۶۳/۲۹ مگابیت‌ بر ثانیه در ماه قبل به ۶۱/۳۱ مگابیت‌ بر ثانیه کاهش پیدا کرده است. کاهش سرعت اینترنت سبب شده رتبه ایران در جدول رده‌بندی جهانی ۴ پله سقوط کند.