تحریمها بازگشتهاند و بحران اقتصاد بیمار
جمهوری اسلامی رو به گسترش است. کشورهای اروپائی یکی پس از دیگری تمام تحریمهائی را
که تا قبل از امضای توافق هستهای اعمال میشدند، بار دیگر فعال کردهاند؛ تحریمهائی
که با هدف کشاندن جمهوری اسلامی به پای میز مذاکره با آمریکا دوباره اجرا میشوند؛
مذاکرهای که تنها هدف آن بازداشتن رژیم ایران از ادامه برنامه هستهای با اهداف نظامی
است. بمباران تاسیسات هستهای فردو، نطنز و اصفهان در جریان جنگ دوازده روزه در خردادماه
(ژوئن ۲۰۲۵) برخلاف
ادعای دونالد ترامپ اگرچه خسارات بسیار جدی وارد کردند ولی نتوانستهاند آنها را نابود
ساخته و برنامه اتمی حکومت را متوقف سازند.
رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی
اتمی میگوید خسارات حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هستهای ایران «شدید» بوده،
اما «دانش فنی ایران از بین نرفته است». گروسی در گفتگو با روزنامه سوئیسی «له تمپ»
که چهارشنبه ۳۰ مهر منتشر شد، میگوید با وجود حملات جنگندههای
آمریکائی در جنگ دوازده روزه، سانتریفیوژهای ایران «قابل بازسازی هستند». وی بر پایه
اطلاعاتی که این نهاد در دست دارد میگوید جمهوری اسلامی هنوز اورانیوم غنیشده از
جمله حدود ۴۰۰ کیلوگرم با غلظت ۶۰ درصد را
در اختیار دارد که دارای غلظتی کمی پایینتر از سطح تسلیحاتی است. رافائل گروسی شک
ندارد که اگر این روند ادامه یابد، جمهوری اسلامی «ایران مواد کافی برای تقریباً ده
بمب هستهای خواهد داشت.
علی خامنهای بر ادامه برنامه هستهای تاکید دارد
علی خامنهای که پس از چند هفته غیبت بار دیگر در انظار عمومی ظاهر شده،
خطاب به کشورهای غربی گفته است که صنعت هستهای ایران «ربطی به شما ندارد». اشاره رهبر
جمهوری اسلامی به آمریکا و احتمالا اروپاست. وی رئیس جمهور ایالات متحده را فردی
«یاوهگو» خطاب کرد و در واکنش به سخنرانی دونالد ترامپ در کنست (پارلمان اسرائیل)
گفت: «او با بیان مشتی حرف پوچ و لودگی سعی کرد به صهیونیستهای مأیوس روحیه بدهد».
البته رهبر جمهوری اسلامی در صحبتهایش به این ادعای ترامپ که در جنگ ۱۲ روزه گفته بود خامنهای را از یک مرگ «خفتبار» از دست اسرائیل نجات داده
است، اشارهای نکرد.
در این میان، بازگشت به میز مذاکره با آمریکا،
یکی از خواستهای سه کشور اروپائی فرانسه، بریتانیا و آلمان برای فعال نکردن مکانیسم ماشه بود تا تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی
دوباره اجرا نشوند. عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی ولی معتقد است که در حال
حاضر «امکان ورود» به مذاکرات با ایالات متحده وجود ندارد، مگر اینکه، به گفته او،
«آمریکاییها قبول کنند از موضع برابر وارد مذاکرات شوند». عباس عراقچی مدعی است که
جمهوری اسلامی « همواره نشان داده است که پایبند به دیپلماسی است»، در حالی که غرب
«بارها ثابت کرده است که به دیپلماسی پایبند نیست». اشاره عراقچی به دیدارهای ماههای
گذشته با آمریکا و کشورهای اروپائی است که بدون نتیجه پایان یافتند. او نیز به این
واقعیت اشاره نکرد که پس از بیش از دو دهه مذاکره بیآمریکا و با آمریکا، چرا وضعیت
جمهوری اسلامی به هم تحریم و هم جنگ رسیده است!
توافق با آژانس در قاهره «کانلمیکن» شد!
یکی دیگر از خواستهائی که اروپائیها در
مذاکرات با جمهوری اسلامی روی میز قرار داده بودند، همکاری با آژانس بینالمللی انرژی
اتمی و بازگشت بازرسان این نهاد به ایران و از سر گرفتن نظارت بر تاسیسات هستهای بدون
هیچگونه محدودیتی بود. جمهوری اسلامی نه تنها گامی در این جهت برنداشته، بلکه به گفته
علی لاریجانی دبیر «شورای عالی امنیت ملی»
با فعال شدن مکانیسم ماشه توافقی که در قاهره بین آژانس و جمهوری اسلامی به
امضا رسیده بود نیز «عملاً کانلمیکن شد.»
بر اساس این توافق، آژانس بینالمللی انرژی
اتمی حق داشت بازرسی از تأسیسات هستهای ایران را از سر بگیرد؛ بازرسیهائی که پس از
جنگ دوازده روزه کاملا متوقف شدهاند. البته علی لاریجانی که مسئولیت پرونده هستهای
را بر عهده دارد، پنجرهای را باز گذاشته و میگوید: «اگر آژانس بینالمللی انرژی اتمی
پیشنهاد جدیدی برای همکاری ارائه کند، در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بررسی خواهد
شد.»
بازگشت تحریمهای بینالمللی و گسترش بحران
اقتصادی شکاف در صفوف نظام را نیز تشدید کرده است. مهدی سنایی مشاور سیاسی مسعود پزشکیان
رئیس دولت چهاردهم معتقد است: «ایران پسابرجام» و تحولات پس از اجرای مکانیسم ماشه
و بازگشت تحریمها، پرسشی جدی برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است؛ پرسشی درباره
چگونگی تغییر مناسبات کشور با نظام بینالملل و نوع نگاه ایران به نظم آینده جهانی.
به گفته این مشاور مسعود پزشکیان، امروز جمهوری اسلامی بر سر یک دوراهی قرار دارد: در مقابله با جامعه جهانی و غرب باید رویکردی محافظهکارانه و یا انقلابی داشت؟
مهدی سنایی معتقد است که نظام باید بین یک توافق فراگیر و سیاست مقاومت انتخاب کند.
این مشاور دولت معتقد است که اروپا میتواند نقشی عمده در گفتگوهای جمهوری اسلامی با
جهان غرب و آمریکا ایفا کند.
نگاه به شرق و کره شمالی
البته جناح دیگری هم در جمهوری اسلامی بازگشت
تحریمها و پایان مذاکرات با اروپا و آمریکا را مثبت ارزیابی میکند و آن را «نقطه
پایان بر اعتماد به آمریکا و اروپا» دانسته و معتقد است که بازگشت تحریمهای بینالمللی
«چیز زیادی به فشارهای فعلی اضافه نمیکند.
روحالله نجابت نماینده مجلس شورای اسلامی
در شبکههای اجتماعی مینویسد: «ده سال زمان برد تا خوشباوران به آمریکا نتیجه اعتمادشان
را ببینند. حالا چارهای جز قوی شدن نیست.» مالک شریعتی دیگر نملینده مجلس شورای اسلامی
نیز مینویسد: «ماشه پُرصدا چکانده شد. بد است؟ بله. ولی تمدید آن بدتر بود!
برخی نمایندگان همچون محسن زنگنه هم این اتفاق
را فرصتی برای «تحول اقتصادی» از طریق تعمیق همکاری با چین، روسیه و آمریکای لاتین
ارزیابی میکنند. ۷۱ نماینده
مجلس فراتر رفته و خواستار «تغییر دکترین دفاعی ایران» و «ساخت سلاح هستهای» شدهاند.
اگر چنین تغییری در «دکترین دفاعی» جمهوری اسلامی صورت گیرد و بالاخره پس از سالها فعالیت در جهت دستیابی به سلاح هستهای رسما اعلام شود، دیگر راه بر هرگونه گفتگوئی با اروپا نیز بسته خواهد شد و جمهوری اسلامی در انزوائی چون کره شمالی قرار خواهد گرفت، با این تفاوت که شرایط اجتماعی در ایران و آن کشور در آسیای شرقی اصلا قابل مقایسه نیستند. در ایران برخلاف کره شمالی نارضائی مردم در چاردیواری خانهها محبوس نیست و بارها در سطح گسترده به خیابان کشیده شده است. تشدید تحریمها و پیامدهای آن بر زندگی روزانه مردم میتواند به اعتراضهای گستردهی دیگری فراتر از جنبش های پیشین تبدیل شده و نظام حاکم را بار دیگر به چالش بکشد. چالشی که شاید اینبار بتواند نقطهی پایان بر ۴۶ سال حکومت جمهوری اسلامی بگذارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر