روزنامه «فایننشال تایمز» گزارش داد یک هیأت
ایرانی از مؤسسههای علمی روسیه بازدید کرده است. بعضی از این مؤسسات تولیدکننده فناوریها
و قطعات دوگانه (نظامی/ غیرنظامی) هستند که میتوانند در تحقیقات تسلیحات هستهای
نیز به کار روند.
در این گزارش که سهشنبه ۵ اوت (۱۴ امرداد) منتشر شد آمده این سفر چهارم اوت سال گذشته (یک سال قبل) انجام شد و یک
فروند هواپیمای متعلق به شرکت «ماهانایر» کارشناسان جمهوری اسلامی را به روسیه برد.
در میان مسافران، علی کلوند از عوامل برنامههای
اتمی جمهوری اسلامی، به همراه چهار نفر دیگر در پوشش شرکت مشاورهای «دماوند تک» حضور
داشت. این شرکت پوششی در تهران یک دفتر کوچک دارد.
این افراد با گذرنامههای دیپلماتیک سفر کردهاند،
برخی از گذرنامهها شمارههای متوالی داشتهاند و همه در یک روز، فقط چند هفته پیش
از سفر، صادر شده بودهاند.
در بخشی از این گزارش آمده یکی از اعضای هیأت، عامل برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران بوده که به گفته مقامات غربی، برای «سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی» (سپند) کار میکند. محسن فخریزاده که در سال ۱۳۹۹ در نزدیکی دماوند در یک عملیات دقیق کشته شد، از بنیانگذاران این سازمان بود.
این واحد تحقیقاتی سرّی نظامی را «جایگزین
مستقیم برنامه هستهای پیش از سال ۲۰۰۴ ایران» توصیف شده است.
فرد دیگری که به روسیه رفته بود، رئیس پیشین
شرکتی بوده که بهدلیل دخالت در تامین قطعات برای «سپند»، تحت تحریمهای آمریکا قرار
گرفته است.
بر اساس این گزارش، آخرین عضو گروه، یک مامور
ضدجاسوسی نظامی جمهوری اسلامی بوده است.
تحقیقات «فایننشال تایمز» بر اساس نامهها،
اسناد مسافرتی و سوابق شرکتهای ایرانی و روسی و همچنین مصاحبه با مقامات غربی و کارشناسان
پیمان عدم گسترش تسلیحات اتمی انجام شده است.
«فایننشال
تایمز» همچنین نامهای را بررسی کرده که «دماوند تک» در ماه مه سال ۲۰۲۴ میلادی به یک تامینکننده روسی فرستاده بود و کلوند در آن علاقمندی خود
را به تامین چند ایزوتوپ از جمله تریتیوم، مادهای با کاربردهای غیرنظامی اما با قابلیت
تقویت بازده جنگافزار هستهای، ابراز کرده بود.
سفر هیأت جمهوری اسلامی به روسیه همزمان
با نگرانی دولتهای غربی از فعالیتهای مشکوک عوامل هستهای رژیم ایران از جمله تلاش
برای تامین فناوریهای مرتبط با انرژی اتمی صورت گرفت.
وزارت خزانهداری آمریکا در ماه مه تحریمهای
جدیدی علیه «سپند» وضع کرد و هشدار داد که این سازمان «روی تحقیقات و توسعه دومنظوره
کاربردی برای تسلیحات هستهای و سامانههای کارگشای آن کار میکند».
آژانسهای اطلاعاتی غرب بر این باورند که
جمهوری اسلامی برنامه مخفی تسلیحات هستهای داشته اما پیش از آن که اسرائیل و آمریکا
در خرداد امسال به تاسیسات هستهای در ایران حمله کنند، واشنگتن معتقد بود تهران این
برنامه را از سر نگرفته است.
ایالات متحده هشدار داده بود حکومت ایران
گامهایی برداشته که اگر اراده کند، ساخت بمب را آسانتر میکند.
تمرکز اصلی این بازدید بر روند ساخت کلایسترونها
(نوعی لوله ترموالکتریک خاص) و ایزوتوپهایی مانند تریتیوم بوده است؛ موادی که برای
توسعه تسلیحات هستهای اهمیت بالایی دارند.
شرکت روسی
«Ritverc» که پیش از این سفر، کارشناسان جمهوری اسلامی
با آن تماس گرفته بودند، ظاهراً تمایل خود را برای تأمین تریتیوم، استرانسیم-۹۰ و نیکل-۶۳ برای مقاصد تحقیقاتی اعلام کرده بود؛ موادی
که معاملات آنها طبق مقررات بینالمللی به دلیل کاربرد دوگانه به شدت کنترل میشود.
دیوید آلبرایت پژوهشگر تسلیحاتی استراتژی
تهران را نوعی «ابهاممحوری حسابشده هستهای» توصیف کرده است.
این رویکرد از نقض آشکار مفاد پیمان عدم گسترش تسلیحات هستهای جلوگیری میکند اما میتواند از
تحقیقات علمی برای پیشبرد دانش مورد نیاز در صورت تصمیم تهران برای ساخت تسلیحات هستهای
استفاده کند.
حضور هیأت ایرانی در روسیه به خودی خود سندی
نیست که ارزیابیهای غرب درباره برنامه هستهای ایران را تغییر دهد اما: «نمونهای
از فعالیتهایی است که نگرانی آژانسهای اطلاعاتی غرب را برانگیخته است.»
چندین کارشناس عدم گسترش تسلیحات هستهای
به «فایننشال تایمز» گفتند سوابق اعضای هیأت، نوع شرکتهای روسی و تدابیر زیرکانه
در سفر، همگی مشکوک هستند.
بر اساس گزارش «فایننشال تایمز»، این هیات
گروهی از دانشگاهیان عادی نبودند بلکه همگی ارتباط نزدیکی با سازمان «سپند» داشتهاند
که جزو یکی از نگرانکنندهترین پروژههای رژیم در آژانسهای اطلاعاتی غرب طبقهبندی
شده است.
ایان استوارت مهندس هستهای سابق وزارت دفاع
بریتانیا و رئیس دفتر واشنگتن مرکز مطالعات عدم گسترش تسلیحات «جیمز مارتین» میگوید:
«مجموعه اطلاعات موجود نشان میدهد ممکن است سپند با تکیه بر تخصص روسیه در پی حفظ
دانش مرتبط با سلاح اتمی باشد.»
یکی از گذرنامههای دیپلماتیک به نام جواد
قاسمی، ۴۸ ساله، صادر شده بود که پیشتر مدیرعامل شرکت
Paradise Medical Pioneers بوده است. این شرکت در سال ۲۰۱۹ به خاطر تامین قطعات سلاح هستهای برای «سپند» از سوی دفتر کنترل داراییهای
خارجی وزارت خزانهداری آمریکا (OFAC) تحریم شد.
بر اساس اسناد، قاسمی از طریق عضویت در هیأتمدیره
پنج شرکت مرتبط با «سپند» یا تحت تحریم آمریکا، به این نهاد متصل است. او اکنون مدیرعامل
شرکت «ایمن گستر رامان کیش» است؛ شرکتی که تجهیزات ایمنی هستهای و تست تشعشع ارائه
میدهد و از طریق مدیران کنونی و پیشین خود ارتباطات متعددی با «سپند» و سپاه پاسداران
دارد.
یکی دیگر از گذرنامههای دیپلماتیک به نام
روحالله عظیمی راد صادر شده که مقامات غربی او را به عنوان عامل ارشد هستهای در
«سپند» میشناسند. او همچنین استادیار دانشگاه صنعتی «مالک اشتر» است. دانشگاهی که
اتحادیه اروپا و بریتانیا آن را تحریم کردهاند.
به نوشته «فایننشال تایمز»، مهمترین عضو
هیأت، شاید سروش محترم شاهی عامل برنامه هستهای تهران وابسته به دانشگاه صنعتی امیرکبیر
(پلی تکنیک) بوده باشد.
محترم شاهی در حوزه مولدهای نوترون تخصص
دارد. دستگاههایی که در صنایع و پزشکی کاربرد دارند اما میتوانند در برخی تسلیحات
هستهای نیز عامل تحریک انفجار باشند.
آخرین عضو هیأت امیر یزدیان است که برخلاف
دیگران هیچ پرونده دانشگاهی ندارد. اسم او در مدارک مربوط به شرکتها در ایران نیامده
است. گذرنامه یزدیان شماره متوالی با قاسمی داشته است. چندین مقام غربی تایید کردند
که او کارمند وزارت دفاع جمهوری اسلامی در بخش ضدجاسوسیب است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر