اقتصاد دیجیتال در ایران یکی از بخشهای نوپا،
پویا و در عین حال زیر فشار است که موقعیت آن با فعال شدن مکانیسم ماشه میتواند شکنندهتر
از پیش شود. این در حالیست که مشکلات موجود در ساختار اقتصاد کشور، محدودیتهای شدید
اینترنتی و نگاه امنیتی حکومت بر این بخش سبب خسارت گسترده شرکتها و استارتاپهای
فعال در این بخش شده است.
روند فعال شدن مکانیسم ماشه یا «اسنپبک»
از سوی سه کشور اروپایی عضو برجام آغاز شده و نخستین اثرات این اقدام در بازارهای ارز
و طلا نمایان شده است. بخشهای مختلف اقتصاد ایران با فعال شدن مکانیسم ماشه متأثر
شده و شرایط دشوارتری نسبت به امروز خواهند یافت.
بخش اقتصاد دیجیتال ایران که با مشکلات ساختاری
از جمله محدودیتهای شدید اینترنتی روبروست و از خردادماه امسال و با جنگ ۱۲ روزه اسراییل و جمهوری اسلامی، فشارهای امنیتی گسترده و محدودکنندهای
را تحمل کرده، حالا در معرض پیامدهای اجرای مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای بینالمللی
قرار دارد.
رضا الفت نسب رئیس اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی درباره اثرات فعال شدن مکانیسم ماشه بر اقتصاد دیجیتال ایران گفته «همین الان هم کسب و کارهای اینترنتی با مشکلات ناشی از تحریمها مواجه هستند و اسنپ بک میتواند این مشکلات را تشدید کند.»
او افزوده «در حال حاضر نیز به دلیل التهاب
ناشی از بازگشت تحریمها قیمت دلار رو به افزایش است که تأثیر مستقیمی بر قیمت کالاها
خواهد داشت. هر چه تورم بیشتر باشد قدرت خرید مردم کاهش یافته و کسب و کارهای اینترنتی
و خرده فروشیهای آنلاین آسیب خواهند دید.
رئیس اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی با
اشاره اینکه «از زمان جنگ ۱۲ روزه مردم سیاست خرید کالاهای ضروری را در
پیش گرفتهاند و به دلیل افزایش قیمتها قدرت خریدشان کاهش یافته»، میگوید: «کسب و
کارهای اینترنتی همین الان هم شرایط سختی را از سر میگذرانند. به هر حال در شرایط
انقباضی اقتصاد مردم با احتیاط خرج میکنند، سفره کوچکتر و خریدها جمع و جورتر شده
است. ما هم همچون صنوف دیگر تحت تاثیر شرایط ناشی از اقتصاد تحریمی خواهیم بود»»
رضا الفت نسب همچنین موضوع «اخراج نیروی کار»
را به عنوان یکی از پیامدهای اجرای مکانیسم ماشه در اقتصاد دیجیتال و یکی از ابزارهای
مدیران برای کاهش هزینهها در شرایط بحران مورد تأکید قرار داده است.
او گفته «در بحرانهای اقتصادی اینچنینی از
آنجا که با کاهش فروش و افزایش هزینهها مواجه شوند، ممکن است به عنوان یکی از آخرین
راهکارها به سراغ گزینه تعدیل نیرو هم برود تا از این طریق هزینههای پرداخت حقوق
و بیمه را کاهش دهد. در شرایط بحرانی اقتصادی شاهد بودیم نیروی کار آسیب دیده است.»
فعالان بخش اقتصاد دیجیتال میگویند یکی از
مهمترین مشکلات ناشی از تحریمها برای کسب و کارهای آنلاین در ایران، قطع ارتباط
با درگاههای پرداخت بینالمللی است؛ درگاههایی مانند پیپال، اسکریل و نتلر . این
موضوع نه تنها پرداختهای کاربران خارجی به استارتاپهای ایرانی را غیرممکت کرده بلکه
حتی گردشگران خارجی را هم در ایران برای پرداخت آنلاین با مشکل روبرو میکند.
اکنون با فعال شدن مکانیسم ماشه، این محدودیتها
شدیدتر میشود و در عمل هر گونه فروش بینالمللی برای استارتاپهای ایرانی غیرممکن
خواهد بود. به همین دلیل بسیاری از فعالان این بخش مجبورند یا دور فروش خارجی را خط
بکشند یا با واسطههای خارج از کشور کار کنند؛ روشی پرریسک که همیشه خطر بلوکه شدن
پول را به همراه دارد و البته دامنه سود برای شرکتهای ایرانی را هم کاهش میدهد.
بخش اقتصاد دیجیتال ایران اگر چه بخشی نوپا
است اما به شدت پویاست و کارآفرینان زیادی را به خود جذب کرده است. استارتاپهای موفقی
طی سالهای گذشته توانستهاند در ایران ظهور کنند که البته با توجه به محدودیتهای شدید
اینترنتی، برخی از کارآفرینان، کسب و کار خود را به دیگر کشورها از جمله قطر و ترکیه
منتقل کردهاند.
آمارها نشان میدهد بیش از ۳۲ هزار عنوان شغلی آنلاین در بخش اقتصاد دیجیتال ایران فعال هستند. همچنین
در سال ۱۴۰۰، حدود ۱۱ میلیون نفر از طریق شبکههای مجازی کسب درآمد میکردند
فعالان بخش اقتصاد دیجیتال در حالی این روزها
درگیر چگونگی حفظ کسب و کار خود با بازگشت تحریمهای بینالمللی هستند که در هفتههای
گذشته نیز با بحرانهای شدیدی روبرو بودند.
با آغاز جنگ ۱۲ روزه میان
جمهوری اسلامی و اسراییل محدودیتهای اینترنتی افزایش پیدا کرد؛ اینترنت برای روزهای
متوالی خاموش بود و پس از اتصال دوباره شبکه، کاهش سرعت و فیلترینگ تشدید شد. دولت
علت این محدودیتها را ملاحظات امنیتی عنوان کرده است.
گزارش «اسپیدتست» از وضعیت اینترنت جهان در
ژوئیه ۲۰۲۵ نشان میدهد سرعت اینترنت سیار در کشور کاهش پیدا کرده است
انجمن تجارت الکترونیک به تازگی در پنجمین
گزارش وضعیت کیفیت اینترنت ایران اعلام کرد «ایران با قرارگرفتن در رتبه ۹۵ بدترین وضعیت کیفیت اینترنت در میان صد کشور اول GDP یا همان بزرگترین کشورها در حوزه اقتصاد
را دارد».
بر اساس گزارش انجمن تجارت الکترونیک، استفاده اینترنت در ایران فقط از کشورهای کوبا،
ترکمنستان، کامرون، آنگولا، سودان، کنگو و اتیوپی وضعیت بهتری دارد.
در آنسو اما نگاه امنیتی شدیدی به کسب و
کارهای اقتصاد دیجیتال کشور به راه افتاده که
فعالان اقتصاد دیجیتال بارها در اینباره هشدار دادهاند.
ماه گذشته بیش از ۱۰۰ شرکت و
استارتاپ پیشرو در اقتصاد دیجیتال کشور، با امضای بیانیهای خواستار پایان دادن به
سیاستهای محدودکننده اینترنت شدند.
چند روز پیشتر نیز مدیران چند شرکت بزرگ
تجارت الکترونیک ایران در نامهای به مسعود پزشکیان خواستار پایان دادن به نگاه امنیتی
به فضای اقتصاد دیجیتال کشور شدند. انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی نیز در بیانیهای
کمسابقه نسبت به موج تازه فشارها و محدودیتها علیه پلتفرمهای آنلاین کشور هشدار
داد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر